سوجان؛ نمایی از فرهنگ‌ اصیل گیلان 

رسانه‌ملی در دوره جدید تحول خود نگاه ویژه‌ای به اقوام ایرانی دارد و تلاشش را به سمت فعالیت‌های تولیدی فیلم و سریال در مراکز صداوسیمای استان‌ها معطوف ساخته است. در سه سال اخیر، مجموعه‌های تلویزیونی با بافت فرهنگی و قومیتی تولید شده و از شبکه‌های ملی صدا و سیما پخش شده‌اند. درحال‌حاضر، شاهد پخش مجموعه تلویزیونی «سوجان» از تولیدات مرکز صدا و سیمای گیلان در شبکه سراسری یک سیما هستیم. این مجموعه با حمایت و پشتیبانی معاونت استان‌های سازمان صداوسیما و در طبیعت زیبای گیلان تولید شده است.

آنچه در این نوع مجموعه‌های تلویزیونی می‌توان مورد تأکید قرار داد و موجب خشنودی و سرافرازی ملت بزرگ ایران اسلامی می‌شود، توجه به فرهنگ، آیین‌ها و سنت‌ها، گویش‌ها و موسیقی محلی، زبان و نوع لباس‌های بومی و محلی است که تقریبا در حال کمرنگ‌شدن بودند. با توجه به گوناگونی و پراکندگی اقوام ایرانی در سراسر جغرافیای ایران، مهاجرت از نقاط روستایی، که مرکز شکوفایی فرهنگ‌ها به‌‌شمار می‌روند، به شهرهای بزرگ کشور آغاز شده و این امر به کمرنگ‌شدن سنت‌ها و آیین‌های بومی و محلی شده منجر است.

قصه سوجان باعث شد کارگردان و تهیه‌کننده‌اش بار دیگر برای احیای فرهنگ اصیل گیلک‌ها و سنت‌ها و آیین‌های قدیمی‌ای که امروز بسیاری از آنها به فراموشی سپرده شده بودند تلاش کنند. ترسیم فرهنگ اصیل و اجدادی گیلان از قاب تلویزیون نشان می‌دهد که رسانه‌ملی در مسیر زنده‌نگه‌داشتن فرهنگ‌های گوناگون سرزمین مادری ما ایران است و مجموعه تلویزیونی سوجان هم با همین هدف ساخته شده است. پخش موسیقی محلی و آواها و نواهای قدیمی گیلکی در این مجموعه، نمایش خانه‌های بومی، لباس‌های محلی، گویش‌ها و سنت‌های شیرین گیلان، روایت داستان‌های ارباب ـ رعیتی و کدخدامنشی، و نمایش زندگی آرام مردمان گیل و دیلم در فضایی زیبا و طبیعی، همه و همه نشان از فرهنگی اصیل و قومی باریشه و استوار دارند که اکنون به بهانه تولید مجموعه سوجان به تصویر کشیده شده است.

هم‌اکنون با قاب بسیار زیبایی از گیلان روبه‌رو هستیم که در قالب قصه‌ای عاشقانه و درام اجتماعی ــ سیاسی مهمان خانه‌های مردمان ایران‌زمین است. سوجان اگرچه یک مجموعه داستانی تمام‌عیار از روایت‌های تلخ دوران پهلوی است و در فصل‌های بعدی هم با اتفاقات پیروزی انقلاب و تحولات گوناگون همراه است، اما در پس این روایت‌ها شاهد فرآیندی هستیم که درواقع به‌دنبال احیای فرهنگی اصیل و ادبیاتی ناب است که متاسفانه طی سال‌های گذشته آرام‌آرام در میان مردم و به‌ویژه جوانان رنگ باخته و جای خود را به زرق‌وبرق‌های امروزی و دنیای شهرنشینی داده است. ساخت این‌گونه مجموعه‌ها و پخش آنها از طریق شبکه‌های ملی رسانه‌ای می‌تواند در احیای فرهنگ اصیل هر منطقه از ایران پهناور، ازجمله گیلان، تأثیر بسزایی داشته باشد. نسل نو و جوانان امروز با درک و احترام به فرهنگ‌های اصیل، می‌توانند به هویت قومی خود افتخار کنند. با شرکت در آیین‌ها و سنت‌های اقوام خود در روستاها و مناطق استانی، آنان به سمت بازشناسی و زنده‌نگه‌داشتن فرهنگ‌های اصیل خود تشویق می‌شوند و از فرهنگ، ادبیات، گویش و زبان محلی بهره‌برداری می‌کنند.

سخن‌گفتن به زبان محلی و گویش‌های قومی افتخاری بزرگ است که نسل جدید باید به آن بالیدن را درک کند. آنچه که بیشتر در سریال سوجان به‌عنوان یک اثر تاریخی و فرهنگی به چشم می‌آید جدای از روایت‌ها، شاخص فرهنگ گیلان است که به طرز زیبایی سعی شده که در این مجموعه به تصویر کشیده شود. فضای سرسبز و طبیعت بکر گیلان با قصه سوجان همخوانی و همراهی دارد و می‌خواهد نشان دهد این قوم اصیل علی‌رغم همه مشکلات و مصیبت‌های تاریخی که برای آنها رفته است همواره به حفظ فرهنگ و ادبیات و سنت‌ها و آیین‌های محلی و بومی خود پایبند بوده و تا به امروز در حفظ و نگهداری‌اش کوشیده‌اند.